Giữ cho tình yêu trong sáng*

(Chép ý của chị Trúc Việt) 

Chị Trúc Việt là chuyên gia về tâm lý, dành nhiều chục năm hoạt động trong lĩnh vực bảo vệ quyền lợi của các nhóm dễ tổn thương, đặc biệt là nhóm LGBT (lesbian, gay, bisexual, transgender: đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính, chuyển giới) trên khắp thế giới. Năm 2012, chị về Việt Nam và tham gia vào nhiều hoạt động của cộng đồng LGBT trong nước. 

Chị từng nói mình giống như Sở Khanh. Ở đâu vui thì dừng chân, xuống ngựa và vui chơi. Hết vui thì lại đi tiếp. Và sự hứng khởi vượt quá mong đợi về cộng đồng LGBT trong nước đã giữ chân chị lại ở Việt Nam lâu hơn rất nhiều so với dự định. Ngày 26/10/2012, trong cuộc gặp mặt giữa các diễn đàn online của LGBT tại Việt Nam do trung tâm ICS tổ chức, chị Trúc Việt đã có vài chia sẻ cùng các đại diện diễn đàn về sự cần thiết của việc đoàn kết trong cộng đồng, về những tâm niệm của riêng chị trong cuộc đời hoạt động LGBT. 

—

(…) Tất cả những gì các bạn trình bày khi nãy, về những hoạt động của các hội nhóm, tôi đã từng trải qua tất cả. Từ việc làm những nhà trú ẩn, tạm lánh cho LGBT bị bạo hành, tới những người có HIV, người sử dụng ma túy. Tôi đã từng ngồi xuống để ăn cơm với những cô gái điếm, từng dắt tay bạn chuyển giới bị cưỡng hiếp đi kiện lên tòa án. Mấy mươi năm hoạt động vì quyền lợi cho những người đồng tính luyến ái lẫn người dị tính luyến ái, tôi có một vài chia sẻ với các bạn.

Tôi rất thích một câu nói của cố phu nhân tổng thống Mỹ, Eleanor Roosevelt: những người chí lớn gặp nhau để bàn về những ý tưởng, dự định; những người chí “vừa vừa” gặp nhau để bàn về những sự kiện, biến cố; những người chí nhỏ gặp nhau để bàn về chuyện của người khác, để “bà tám” với nhau.

Khi biết đến những gì mà cộng đồng LGBT ở Việt Nam làm được trong những năm qua, tôi rất sửng sốt. Sửng sốt vì các bạn đi quá nhanh. Những gì các bạn làm được, ở Mỹ phải mất một khoảng thời gian rất lâu. Và quan trọng hơn họ còn cần rất nhiều sự giúp đỡ từ chính quyền nữa.

Cộng đồng họ biết đoàn kết và hợp tác với nhau để đòi quyền lợi. Như trò chơi mà chúng ta vừa chơi khi nãy. Tại sao chúng ta lại cần phải đoàn kết lại? Vì chúng ta cần có mẫu số chung để có cùng một tiếng nói. Bây giờ thì có bạn nói tôi là "pê-đê", có bạn nói tôi là “bóng kín”, tôi là “bóng lộ”, hay tôi là “bóng mờ”. Nhưng khi ra ngoài, các bạn phải dùng chung một tiếng nói để có thể đối đáp được với người ngoài. Nếu không, các bạn sẽ bị tiêu diệt. Kinh nghiệm dạy tôi rằng đó là chính sức mạnh của ngôn ngữ.

Kiến thức rất quan trọng. Những tích cực viên cần ngồi lại với nhau, đoàn kết và cùng xả thân làm việc. Các bạn đừng coi thường những người có học. Cần có cái lý cho vững chứ không chỉ dùng cảm xúc mà phản ứng lại người khác. Nếu cộng đồng dị tính có những phát ngôn làm chúng ta quá sốc, thì chúng ta ghi nhận lại. Tôi rất nhớ câu chuyện với ICS, ban đầu hai bên có tranh cãi với nhau rất dữ. Nhưng lúc đó, Yến là người đã mời tôi tham gia một hoạt động của ICS, để hai bên hiểu nhau hơn. Ở Mỹ tôi đi học những lớp họ dạy miễn phí. Họ đào tạo ra những người, tôi tạm gọi là những người để đi nói chuyện, nói sao cho hay, cho thuyết phục được người khác.

Kiến thức của mình, phải làm cho người khác được inspire, chứ không phải làm cho họ admire mình. Cũng giống như người thầy tu, những gì làm phải khiến người ta thấy hứng khởi, khởi động người ta. Nếu các bạn chỉ làm cho người khác ngưỡng mộ mình thì chưa đủ, và cũng không phải là mục đích của các bạn. Phải để người ta muốn được như mình, rồi hơn mình nữa. Tuổi trẻ tôi thần tượng lên thần tượng xuống nhiều lần. Tuổi trẻ thì nhiệt huyết, rồi khi nhận ra thần tượng cũng bình thường, cũng có những thiếu sót thì lại sụp đổ. Bạn phải inspire họ, cho họ thấy họ còn có thể làm hơn mình, không có mình thì tự họ cũng có thể làm được.

Tôi có vài chia sẻ với các bạn.

Tôn trọng nhau. Đừng đả phá nhau, để rồi giết đi những mầm mống của tinh thần lãnh đạo (leadership). Nên biết cách quy tụ lại chứ đừng đóng cửa, để rồi không còn cơ hội có thể ngồi với nhau. Diễn đàn online của các bạn chính là những chợ ý tưởng (market of ideas), đừng biến nó thành công cụ để tiêu diệt những mầm mống tốt đẹp.

Tôi biết ai cũng muốn nghe những lời dễ nghe chứ không ai muốn chê bai. Tôi cũng từng điều hành diễn đàn online. Những khi có bạn nào đó nêu lên ý kiến và bị các bạn khác vào cười chê. Tôi xem đó việc không thể chấp nhận được. Diễn đàn này nói xấu diễn đàn kia. Hội nhóm này mỉa mai hội nhóm khác. Chính những thứ đó sẽ giết chết các bạn.

Hãy bản lãnh. Thành thật với mình. Bản lãnh là thứ tạo nên con người bạn. Bản lãnh nhận lỗi để còn làm việc với nhau. Tôi rất buồn khi có người so sánh, người Mỹ họ cãi nhau chí chóe trong phòng họp, xong ra ngoài họ bắt tay nhau để cùng làm việc; còn người Việt thì vỗ tay tán thưởng, mỉm cười với nhau trong phòng họp, đến khi ra ngoài thì nói xấu, chửi bới và không hợp tác được với nhau.

Điều cuối cùng, mình hãy dùng hình tượng như con rùa. Con rùa là sao? Con rùa là sự chắc chắn, lâu dài. Đó là con đường mình đi. Không phải mình đi chậm. Mà hình tượng con rùa là biểu tượng cho cả sống về tinh thần và sống về vật chất.

Hai dấu chấm vẽ được một đường thẳng, ba dấu chấm vẽ được nửa hình tròn; tạo thành hình một con rùa. Đường thẳng tượng trưng cho đất. Vòng tròn tượng trưng cho trời. Giữa trời và đất là con người. Đó là lý do sao tổ tiên ta trong lịch sử đất nước Việt Nam rất quan trọng con rùa. Sống cho cái lý tưởng của trời cao, nhưng phải rất thực tế với đất dày, cân bằng được cái thực tế của mình.

Người dân ở giữa chính là sự cân bằng, cân bằng ở đây là cái quyền. Mọi người cần được công bằng với nhau. Mình có cái chữ “nhân dân” rất hay. Khi các bạn làm việc cần có cái tâm. Một khi có cái tâm rồi mới làm việc với người dân được.

Thêm nữa là mình sống còn phải biết trên có trời, dưới có đất nữa, chứ không phải sống nghênh ngang. Đó là cái triết lý của người Việt Nam mình.

Các bạn làm việc nhớ có cái nhân, cái tâm. Cái chữ cuối cùng, nhắn nhủ cuối sau mấy chục năm làm việc của tôi, nói gì làm gì cũng cần có cái Đức. Là đừng có làm ác. Cái điều quan trọng vô cùng trong cuộc đời hoạt động người đồng tính của tôi là hãy giữ cho cái tình yêu của mình trong sáng. Một khi tình yêu trong sáng, các bạn sẽ đi một con đường tích cực, mà đi hoài càng ngày càng sáng ngời.

Bao nhiêu người activist, những nhà hoạt động mà tôi từng hoạt động cùng, có một điều tôi chia sẻ nữa. Khi mình mang một cái danh, những người trẻ họ dễ bị hấp lực bởi mình. Mình có nhiều kiến thức lắm, họ dễ bị thu hút bởi mình, và mình cũng cảm thấy dễ bị lôi kéo. Đó là lý do các bạn phải có cái đức để sống cho đàng hoàng.

Điều cuối cùng nữa là đoàn kết. Khó làm lắm chứ không phải dễ đâu. Tôi biết các bạn ai cũng có những ý của mình. Nhưng nếu các bạn muốn vững mạnh, muốn làm cái gì, các bạn phải đoàn kết. Và đồng thời tôi nhắc lần nữa, cố gắng bảo vệ nhau, đừng đem ra chửi bới nhau, giữ gìn sức cho nhau. Người ngoài đánh đá các bạn đã đành. Người bên trong đánh đá các bạn, nó đau lắm. Tôi đã từng bị điều này rồi.

Tôi muốn chia sẻ nhiều hơn nhưng thời gian có hạn. Những gì tôi nói ở đây hy vọng các bạn xem như một người lớn tuổi nói lại với các bạn. Trước khi tôi tới đây, có người bạn nói với tôi, chị chia sẻ làm gì, người ta không nghe đâu. Cả đời người ta không ai muốn chấp nhận nghe những sự thật mất lòng. Nhưng tôi mới nói, cuộc đời tôi đi, lý tưởng của tôi là một con đường. Tôi đi, tôi nói với một trăm ngàn hạt giống, họ không nghe; nhưng một trăm ngàn người không nghe, biết đâu lại có một người hiểu. Thì đó là con đường mà tôi đi, nó cô độc và có thể không ai nghe. Nhưng tôi đi tôi vẫn phải nói. Tôi vẫn phải gióng tiếng chuông vì đối với tôi đó là con đường lý tưởng của tôi.

Như tôi đã nói với các bạn, nếu tôi thất bại, tôi sẽ chấp nhận, đó là sự can đảm, lòng quả cảm và thành thật. Và đồng thời nhiệm vụ, trách nhiệm của tôi là đi tạo sự hứng khởi. Nếu mà tôi không tạo được sự hứng khởi thì tôi phải nhận lỗi, tôi phải trau dồi thêm để làm hứng khởi được người ta. Chứ tôi không thể ngồi nói tại vì tụi nó phe phái, tại vì tụi nó thế này thế kia.

Không, đừng bao giờ!

Cuộc đời một con người đi làm hoạt động nó vui lắm, lý thú lắm. Vì lúc nào mình cũng đem luồng gió mới, luồng gió mới cho những người sau.

(Sáu Sắc ghi, 26/10/2012) 

* Tựa do người viết đặt. Đây là bài chép ý nên không thể diễn tả hết được nội dung và cách diễn đạt mà người nói đã trình bày.